Na Uniwersytecie Adama Mickiewicza (Collegium Minus) w Poznaniu odbyła się debata „Podręczniki bez uprzedzeń i dyskryminacji. Projektowanie zmiany” prezentująca trzytomową publikację raportu, wieńczącego trzyletnią pracę badaczek i badaczy w ramach projektu „Gender w podręcznikach”. Analizie poddano 176 podręczników do 27 przedmiotów obowiązujących w Polskich szkołach – pisze Tęczowy Poznań o wydarzeniu organizowanym w ramach projektu „Kobiety i mężczyźni, chłopcy i dziewczęta RAZEM przeciw stereotypom płciowym”.
Podręczniki, które obowiązują w polskich szkołach, przedstawiają wyimaginowany świat, rodem z seriali telewizyjnych, który nie jest w stanie przygotować uczniów i uczennic na spotkanie z otaczającą ich rzeczywistością – taki wniosek mógł nasunąć się wszystkim osobom, biorącym udział we debacie „Podręczniki bez uprzedzeń i dyskryminacji. Projektowanie zmiany”.
Jak podały osoby prowadzące debatę, z przeprowadzonych badań wynika, że jest to świat, w którym wszystkie postacie zawsze są szczęśliwe i odgrywają bardzo tradycyjne role. W marginalny sposób podręczniki traktują osoby czarnoskóre (pojawiają się najczęściej przy okazji omawiania tematu biedy i skrajnej nędzy), z niepełnosprawnością (osoby te stanowią zaledwie 5% wszystkich postaci), osoby samotnie wychowujące dzieci (brak takich rodzin w podręcznikach), czy osoby homoseksualne (orientacja homoseksualna traktowana jest jako zaburzenie). Podręczniki nie poruszają także problemu przemocy domowej i przemocy w bliskich związkach.
W debacie wzięła udział grupa ekspertek: prof. Małgorzata Fuszara – Pełnomocniczka Rządu ds. Równego Traktowania w latach 2014-2015 (Uniwersytet Warszawski), dr Agnieszka Kozłowska-Rajewicz – Pełnomocniczka Rządu ds. Równego Traktowania w latach 2011-2014 (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr hab. Edyta Głowacka-Sobiech – badaczka i ekspertka projektu Gender w Podręcznikach (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu),dr Violetta Kopińska – badaczka i ekspertka projektu Gender w Podręcznikach (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr Joanna Dec-Pietrowska – badaczka i ekspertka projektu Gender w Podręcznikach (Uniwersytet Zielonogórski) oraz Elżbieta Walkowiak – Wielkopolska Kurator Oświaty w latach 2009-2015.
Powstanie raportu to jednak dopiero początek pracy, jaka stoi przed badaczkami i badaczami. Ta praca zaowocowała wspaniałym raportem, który część z nas już widziała, część będzie miała do niego dostęp lada dzień. Trzeba go także przetłumaczyć na język angielski, aby był bardziej uniwersalny i dostępny dla szerszej grupy – powiedziała Kozłowska-Rajewicz. Zwróciła także uwagę na zmiany, jakie zaszły w przeciągu ostatnich lat w prawie oświatowym. Obecnie wybór podręczników szkolnych w coraz większym stopniu zależy także od rodziców. Niestety, ekspertki wspólnie przyznały, że nadal bardzo mała część rodziców korzysta z tego prawa i zapoznaje się z podręcznikami, z jakich będą uczyć się ich dzieci. Tymczasem braki w podręcznikach, jakie ukazuje raport, mogą negatywnie wpływać na ich życie i relacje z rówieśnikami.
Najczęściej pojawiającymi się w podręcznikach postaciami są biali mężczyźni. W podręcznikach do historii, etyki i filozofii stanowią oni 80% wszystkich postaci, zaś w podręcznikach do sztuki stanowią 91% autorów reprodukowanych dzieł. Mężczyźni są także wyżej w hierarchii. Autorzy i autorki podręczników przedstawiają mężczyzn najczęściej jako osoby zajmujące stanowiska kierownicze. Kobiety zaś prezentowane są jako osoby spoza świata pracy lub wykonujące niskopłatną pracę. Osoby prowadzące debatę zwróciły także uwagę na androcentryczny język, jakim pisane są podręczniki.
– Senatorowie są przekonani, ze te podręczniki są w porządku i my, jakaś grupa genderowa, rzucamy się na świat, który jest świetny, piękny, dobrze poukładany, przedstawiany dobrze w tych podręcznikach i chcemy coś na siłę zmieniać. Dlatego, żeby doprowadzić do jakiejś dobrej zmiany, to trzeba ekstremalne fragmenty z tego wielkiego podsumowania wypunktować i pokazać – powiedziała prof. Małgorzata Fuszara.
Raport już wkrótce dostępny będzie w wersji PDF.
Źródło: Tęczowy Poznań
Więcej o pozostałych działaniach w projekcie
Projekt realizowany był przez Fundację Feminoteka w partnerstwie z grupą badawczą Gender w Podręcznikach i grupą nieformalną Głosy przeciw Przemocy w ramach Programu „Obywatele dla Demokracji” finansowanego z funduszy EOG.
