Taktyki Barbary Hammer – retrospektywa pionierki eksperymentalnego kina queer
Fundacja Feminoteka poleca retrospektywę filmową pionierki kina queerowego, jednej z najważniejszych reżyserek współczesnego kina niezależnego z USA, Taktyki Barbary Hammer. Artystka między 10 a 18 października odwiedzi Kraków, Warszawę i Łódź, by przedstawić swoje prace i porozmawiać o nich z publicznością Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski i Muzeum Sztuki MS.
Link do wydarzenia na facebook’u: https://www.facebook.com/events/681638628653041/
Barbara Hammer uważana jest za pionierkię kina queerowego, a także ważną postać kina niezależnego. Urodzona i wychowana w Hollywood, kolebce kina komercyjnego, jest jednocześnie jedną z najbardziej niepokornych i bezkompromisowych artystek, które od początku swojej kariery rozwijają język kina eksperymentalnego. Od końca lat sześćdziesiątych do dziś jej filmy pokazywane są na festiwalach filmowych (m.in. dwie nagrody Teddy Awards na Berlinale), a kolaże i rysunki wraz z filmami złożyły się na retrospektywne wystawy w Centrum Pompidou, MOMie w Nowym Jorku czy Tate Modern w Londynie. Hammer była stypendystką Fundacji Guggenheima i od lat uczy filmu w Europie i USA.
Wczesne kino Barbary Hammer skupia się wokół tematów tabu takich jak menstruacja, kobiecy orgazm czy lesbijskie relacje seksualne. Dyketactics, film Barbary Hammer z 1974 roku, został uznany za pierwszy film pokazujący lesbijski stosunek seksualny. Dzieło tym samym wpisało się do historii kina obok przełomowych filmów Jacka Smitha i Andiego Warhola, ale także tak odległych ideowo Głębokiego Gardła Gerarda Damiano (1972) i Chłopców z piasku z 1971, pierwszego reprezentanta gejowskiego porno – filmów, które zapoczątkowały nowy sposób pokazywania seksu na wielkim ekranie. Kolejne filmy (Multiple Orgasm, Women I love, Sync Touch czy Doll house) eksplorujące w odważny sposób – często poprzez autoprezentację – kobiecą seksualność wpisały jednocześnie twórczość reżyserki w ruch radykalnego feminizmu lat siedemdziesiątych w Stanach. Już na początku swojej twórczości reżyserka poświęcała wiele uwagi także walorom formalnych i eksperymentom z nośnikiem 16 mm. Z kolei filmom dokumentalnym, ukazującym historie ludzi marginalizowanych przez opinię społeczną, nadała charakter esejów o wielopoziomowych konstrukcjach, które mają angażować fizycznie i psychicznie widzów oraz inspirować ich do wprowadzania społecznych zmian w swoim środowisku. Filmy Hammer wielokrotnie powodowały kontrowersje wśród publiczności krytykującej zbyt odważne przedstawienie ludzkiej fizyczności, starości czy intymnych zbliżeń. Tematyka jej krótkich metraży zapewniła reżyserce status gwiazdy i postaci kultowej w środowiskach LGBT, a autorskie eksperymenty formalne na stałe wpisały filmy Hammer do historii filmu niezależnego.
Barbara Hammer wielokrotnie jednak podkreśla zjawisko podwójnej marginalizacji, jakiej doświadczała jako artystka: lesbijki nie oglądają eksperymentalnego kina, preferując bardziej standardowe formy narracji, natomiast odbiorcy kina eksperymentalnego i filmowcy nie są zainteresowani tematyką LGBT czy feministyczną, uzasadniając to poszukiwaniami filmów bardziej uniwersalnych. Retrospektywa, która planowana jest w Warszawie, Łodzi i Krakowie ma wypełnić tę lukę i przedstawić twórczość Barbary Hammer zarówno w odpowiednio szerokim kontekście historii kina amerykańskiego i filmu niezależnego, jak i zainteresować znawców reprezentacji LGBT w sztuce i kulturze. W Warszawie prace prezentowane będą z oryginalnych nośników, m.in. taśmy 16 mm, pozwalających w pełni docenić eksperymenty Hammer.
Artystka odwiedzi wszystkie miasta prezentujące jej twórczości, by wziąć udział w spotkaniach po wybranym seansie (w Łodzi spotkanie poprowadzi Monika Talarczyk-Gubała, w Krakowie prof. Andrzej Pitrus, w Warszawie Krystyna Mazur). Warszawską retrospektywę wykład Ukryta Hammer wygłoszony przez reżyserkę. Wraz z retrospektywą rozpoczęte zostaną prace nad publikacją „Inne kino: feminizm amerykańskiego filmu queer. Antologia.” pod redakcją i ze wstępem Krystyny Mazur. Książka wydana zostanie w przyszłym roku i zawierać będzie zarówno tłumaczenia naukowych tekstów publikowanych już za granicą, jak i nowe prace polskich badaczy.
Taktyki Barbary Hammer – retrospektywa pionierki eksperymentalnego kina queer.
10-11.10, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
13-16.10, Kino.Lab Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie
18.10, Muzeum Sztuki MS2, Łódź
Szczegółowy program na stronach: www.csw.art.pl, www.mocak.pl, www.msl.org.pl,
Program filmowy retrospektywy
Zestaw 1: Lata siedemdziesiąte (81’)
Dyketactics (1974, 16 mm, kolor, 4 min)
Superdyke (1975, 16 mm, kolor, 25 min)
Menses (1974, 16 mm, kolor, 4 min)
Double Strength (1978, 16 mm, kolor, 16 min).
Audience (1982, 16 mm, b&w, 32 min)
Zestaw 2: filmy krótkometrażowe i kolaboracje (105’)
Sync Touch (1981, 16 mm, kolor, 10 min)
Endangered (1988, kolor, 19 min)
Sanctus (1990, kolor i b&w, 19 min)
Vital Signs (1991, kolor i b&w, 9 min)
Pools (z Barbarą Klutinis; 1981, 16mm, kolor, 9 min)
Still Point (z Florrie Burke; 1989, 16mm, kolor, 9 min)
Generations (z Giną Carducci; 2010, kolor i b&w, 30 min)
Zestaw 3: dokumenty, cz. I (119’)
Dr. Watson’s X-Rays (1991,video, kolor, 22 min)
Nitrate Kisses (1992, 16 mm, b&w, 67 min)
A Horse Is not a Metaphor (2008, video, kolor i b&w, 30 min)
Zestaw 4: dokumenty, cz. II (114’)
Devotion, A Film about Ogawa Productions (2000, video, b&w, 84 min)
Maya Deren’s Sink (2011, video, color i b&w, 30 min)
Projekt dofinansowany jest ze środków Ambasady Stanów Zjednoczonych Ameryki w Polsce.
Organizatorzy Retrospektywy: Ośrodek Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie
Partnerzy: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Muzeum Sztuki w Łodzi, Kino pod Baranami
Koncepcja i organizacja: Krystyna Mazur, Justyna Kociszewska, Michał Matuszewski
Patronat medialny CSW: Miesięcznik KINO, Filmweb.pl, Program 2 Polskiego Radia, Gazeta Wyborcza, Wyborcza.pl, Warszawa Gazeta Co Jest Grane, ELLE, Elle Decoration, Esquire Polska, Aktivist, artinfo.pl, Stolica