Tag: przemoc wobec kobiet

Dzisiaj fundacja Feminoteka wraz z Fundacją przeciwko Kulturze Gwałtu im. Margarete Hodgkinson złożyła do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Filipa Chajzera, Tomasza Karolaka oraz Jakuba Urbańskiego.

7 listopada 2018 r. stacja telewizyjna TVN wyemitowała 10. odcinek programu typu „reality show” pt. „Ameryka Express”, który realizowany był w Peru. Występujący w nim wymienieni wyżej mężczyźni, zmuszali przypadkowo napotkane kobiety do pocałunków, zaś p. Filip Chajzer złapał jedną z kobiet za piersi.

Uważamy, że mężczyźni występujący w programie działając przemocą, polegającą na wykorzystaniu swojej przewagi fizycznej, płciowej i rasowej nad pokrzywdzonymi oraz podstępem, polegającym na wykorzystaniu zaskoczenia i dezorientacji pokrzywdzonych dopuścili się napaści na tle seksualnym.

Polskie prawo uznaje takie zachowanie za przestępstwo. Mówi o tym artykuł 197 §§ 1 i 2 Kodeku karnego:

1.  Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.

Zdaniem Sądu Najwyższegoinną czynnością seksualnąjest takie zachowanie, które nie mieści się w pojęciu obcowania płciowego i związane jest z szeroko rozumianym życiem płciowym człowieka, a polega na kontakcie cielesnym sprawcy z pokrzywdzonym lub przynajmniej na cielesnym i mającym charakter seksualny zaangażowaniu ofiary i obejmuje te sytuacje, w których sprawca (…) nie tylko dotyka narządów płciowych pokrzywdzonego (choćby przez bieliznę lub odzież), lecz podejmuje również inne czynności w zetknięciu z jego ciałem (np. pieszczoty, pocałunki)

Zgodnie z polskim prawem ustawę karną można stosować do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą przez polskiego obywatela jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia.

Z naszej analizy wynika, że czyn zarzucany Filipowi Chajzerowi, Tomaszowi Karolakowi oraz Jakubowi Urbańskiemu jest przestępstwem także w Peru.  Zgodnie z art. 176 peruwiańskiego K.k. „kto, bez zamiaru odbycia stosunku seksualnego, o którym mowa w art. 170, przemocą lub poważną groźbą doprowadza osobę do poddania się lub wykonania, samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej, niechcianego dotyku w jej intymne części ciała lub lubieżnych aktów sprzecznych z moralnością, podlega karze pozbawienia wolności na nie mniej niż trzy i nie więcej niż pięć lat (…)”.

Nasze organizacje działają na rzecz bezpieczeństwa kobiet i przeciwdziałają przemocy seksualnej. Zachowanie trzech mężczyzn w popularnym programie nie mogło pozostać bez naszej reakcji. Ponieważ, mimo oburzonych głosów na ich zachowanie, które ukazały się w mediach, żaden z mężczyzn nie udzielił wyjaśnień ani przeprosił, nie zareagował również na stawiane zarzuty w sposób odpowiedzialny i nie lekceważący zdarzenia, zdecydowaliśmy się na zawiadomienie prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Joanna Piotrowska, fundacja Feminoteka

Adam Kuczyński, Fundacja przeciwko Kulturze Gwałtu im. Margarete Hodgkinson 

Pełna treść zawiadomienia:

ZAWIADOMIENIE O PODEJRZENIU POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA

Podejrzewamy:

• Filipa Chajzera, syna Zygmunta, o to, że w 2018 r., nie wcześniej niż w dniu 26 kwietnia 2018 r.[1], lecz nie później niż w dniu 9 czerwca 2018 r.[2], w mieście Lima w Republice Peru, działając przemocą polegającą na wykorzystaniu swojej przewagi fizycznej, płciowej i rasowej nad pokrzywdzonymi oraz podstępem polegającym na wykorzystaniu zaskoczenia i dezorientacji pokrzywdzonych w związku ze swym uczestnictwem w realizacji 10. odcinka programu telewizyjnego typu „reality show” pt. „Ameryka Express”, doprowadził trzy nieznane Zawiadamiającej z tożsamości pełnoletnie kobiety, jak można domniemywać – obywatelki Republiki Peru – do poddania się innej czynności seksualnej, poprzez wymuszenie na nich poddania się pocałunkom w usta oraz w stosunku do jednej z pokrzywdzonych także poprzez chwytanie jej za piersi, to jest o czyn z art. 197 § 2 K.k. w związku z art. 109 K.k., art. 111 § 1 K.k. oraz art. 170 i 176 peruwiańskiego K.k. (Código penal – Decreto Legislativo N°635);
• Tomasza Karolaka, o to, że w 2018 r., nie wcześniej niż w dniu 26 kwietnia 2018 r., lecz nie później niż w dniu 9 czerwca 2018 r., w mieście Lima w Republice Peru, działając przemocą polegającą na wykorzystaniu swojej przewagi fizycznej, płciowej i rasowej nad pokrzywdzonymi oraz podstępem polegającym na wykorzystaniu zaskoczenia i dezorientacji pokrzywdzonych w związku ze swym uczestnictwem w realizacji 10. odcinka programu telewizyjnego typu „reality show” pt. „Ameryka Express”, doprowadził trzy nieznane Zawiadamiającej z tożsamości pełnoletnie kobiety, jak można domniemywać – obywatelki Republiki Peru – do poddania się innej czynności seksualnej, poprzez chwytanie pokrzywdzonych za kark, przyciąganie do siebie i wymuszenie na nich poddania się pocałunkom w usta, to jest o czyn z art. 197 § 2 K.k. w związku z art. 109 K.k., art. 111 § 1 K.k. oraz art. 170 i 176 peruwiańskiego K.k. (Código penal – Decreto Legislativo N°635);
• Jakuba Urbańskiego, o to, że w 2018 r., nie wcześniej niż w dniu 26 kwietnia 2018 r., lecz nie później niż w dniu 9 czerwca 2018 r., w mieście Lima w Republice Peru, działając przemocą polegającą na wykorzystaniu swojej przewagi fizycznej, płciowej i rasowej nad pokrzywdzonymi oraz podstępem polegającym na wykorzystaniu zaskoczenia i dezorientacji pokrzywdzonych w związku ze swym uczestnictwem w realizacji 10. odcinka programu telewizyjnego typu „reality show” pt. „Ameryka Express”, doprowadził trzy nieznane Zawiadamiającej z tożsamości pełnoletnie kobiety, jak można domniemywać – obywatelki Republiki Peru – do poddania się innej czynności seksualnej, poprzez wymuszenie na nich poddania się pocałunkom w usta, to jest o czyn z art. 197 § 2 K.k. w związku z art. 109 K.k., art. 111 § 1 K.k. oraz art. 170 i 176 peruwiańskiego K.k. (Código penal – Decreto Legislativo N°635)
• Wnoszę o powiadomienie mnie o sposobie załatwienia sprawy zgodnie z art. 305 § 4 p.k.

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

1. W dniu 7 listopada 2018 r. stacja telewizyjna TVN wyemitowała 10. odcinek programu typu „reality show” pt. „Ameryka Express”. Program ten, jak wyżej wskazano, był realizowany między innymi na terenie Republiki Peru w okresie pomiędzy 26 kwietnia 2018 r. a 9 czerwca 2018 r.
2. Zarówno 10., jak i wszystkie pozostałe odcinki tego programu, równolegle z emisją na antenie telewizyjnej zostały umieszczone na stronie internetowej telewizji[3]. W późniejszym czasie link do 10. odcinka został usunięty z powołanej strony internetowej.
3. W trakcie odcinka 10. programu „Ameryka Express” Filip Chajzer wymusił na trzech pokrzywdzonych poddanie się pocałunkom w usta oraz w stosunku do jednej z pokrzywdzonych chwytał ją za piersi, Tomasz Karolak chwytał trzy pokrzywdzone za kark, przyciągał je do siebie i wymusił na nich poddanie się pocałunkom w usta, zaś Jakub Urbański wymusił na trzech pokrzywdzonych poddanie się pocałunkom w usta.
4. Przebieg zdarzeń został udokumentowany przez realizatorów przedmiotowego 10. odcinka programu „Ameryka Express”. Dodatkowo program ten został opisany przez dziennikarkę „Wirtualnej Polski” Helenę Łygas w jej artykule „Pupilek polskich cioć pokazuje, jak zmusić nieznajome kobiety do pocałunku. W „Ameryka Express” znowu żenująco”[4]oraz późniejszym „Filip Chajzer zarzucił mi kłamstwo. Żeby przekonać się, kto nagina fakty, wystarczy obejrzeć program”[5].

Rozważania prawne na gruncie art. 197 § 2 K.k.

5. Zgodnie z art. 197 §§ 1 i 2 K.k.: „Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”.
6. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie nie budzi większych wątpliwości istota tzw. „innych czynności seksualnych”, o których mowa w cytowanym przepisie. Wystarczy wskazać, że: „Inne czynności seksualne (art. 197 § 2 i 3, art. 198, 199 oraz 200 k.k.) to takie zachowania, niemieszczące się w pojęciu obcowania płciowego, które związane są z szeroko rozumianym życiem płciowym człowieka. Zakres zachowań mieszczących się w ramach tego pojęcia powinien być wyznaczany nie tylko przez odwołanie się do wykładni gramatycznej. Należy uwzględniać, podobnie jak przy wykładni innych znamion, ratio legisdanego zakazu, dobra prawne będące przedmiotem jego ochrony oraz miejsce w systematyce kodeksu. Zdaniem Sądu Najwyższego inną czynnością seksualną jest takie zachowanie, które nie mieści się w pojęciu obcowania płciowego i związane jest z szeroko rozumianym życiem płciowym człowieka, a polega na kontakcie cielesnym sprawcy z pokrzywdzonym lub przynajmniej na cielesnym i mającym charakter seksualny zaangażowaniu ofiary (14 – Uchwała z dnia 19 maja 1999 r., I KZP 17/99, OSNKW 1999, nr 7-8, poz. 37) . Po upływie dziewięciu lat, w postanowieniu z dnia 21 maja 2008 r. Sąd Najwyższy ponownie stwierdził, że: „Inna czynność seksualna„, w rozumieniu art. 200 § 1 k.k. (a także w rozumieniu art. 197 § 2 k.k. oraz art. 198 i 199 k.k.), to takie zachowanie, niemieszczące się w pojęciu „obcowania płciowego„, które związane jest z szeroko rozumianym życiem płciowym człowieka, polegające na kontakcie cielesnym sprawcy z pokrzywdzonym lub przynajmniej na cielesnym i mającym charakter seksualny zaangażowaniu ofiary, co obejmuje te sytuacje, w których sprawca, zmierzając do pobudzenia lub zaspokojenia swojego popędu, nie tylko dotyka narządów płciowych pokrzywdzonego (choćby przez bieliznę lub odzież), lecz podejmuje również inne czynności w zetknięciu z jego ciałem (np. pieszczoty, pocałunki).Bez wątpienia w tym zakresie znaczeniowym mieści się także dotykanie piersi ofiary(15 – V KK 139/08, Prok. i Pr. 2008, nr 12, poz. 8.). Poddanie się innej czynności seksualnej obejmuje sytuacje, w których sprawca dotyka na przykład narządów płciowych ofiary (nawet przez bieliznę czy odzież) lub inne zachowania sprawcy, których dopuszcza się w zetknięciu z ciałem ofiary (np. niektóre pieszczoty lub pewne pocałunki), zmierzając najczęściej [a więc nie koniecznie w tym celu – Autor zawiadomienia]do pobudzenia lub zaspokojenia swojego popędu płciowego.”[6].
7. W świetle powyższych rozważań jasnym jest, iż Filip Chajzer, Tomasz Karolak oraz Jakub Urbański dopuścili się czynów stypizowanych w art. 197 § 2 K.k.

Karalność oraz ziszczenie się przesłanek „podwójnej przestępności”

8. Zgodnie z art. 109 K.k.: „Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą.”.
9. Nie ulega wątpliwości, iż Filip Chajzer, Tomasz Karolak oraz Jakub Urbański są obywatelami polskimi. Nie ulega także wątpliwości, iż zarzucanych im czynów dopuścili się będąc w mieście Lima, w Republice Peru, a wiec poza granicami Polski.
10. Zgodnie z art. 111 § 1 K.k.: „Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia.”.
11. W celu ustalenia, czy czyn zarzucany Filipowi Chajzerowi, Tomaszowi Karolakowi oraz Jakubowi Urbańskiemu jest przestępstwem także w miejscu jego popełnienia należy pochylić się na jego istotą na gruncie polskiego K.k. Otóż, jak wskazuje się w doktrynie: „(…) wskazać należy, że w przypadku zgwałcenia z art. 197 k.k. na pewno mamy do czynienia z typem podstawowym w art. 197 § 1 k.k. (zwanym niekiedy zgwałceniem w rozumieniu wąskim, ścisłym) oraz z drugim typem podstawowym w art. 197 § 2 k.k. (zwanym niekiedy zgwałceniem w rozumieniu szerokim) (…)”. Tym samym w polskim K.k. istnieją dwa typy podstawowe jednego przestępstwa – przestępstwa zgwałcenia. Tym samym analizując peruwiański k.k. należy poszukiwać tego właśnie przestępstwa.
12. Zgodnie z art. 170 peruwiańskiego K.k.: „El que con violencia o grave amenaza, obliga a una persona a tener acceso carnal por vía vaginal, anal o bucal o realiza otros actos análogos introduciendo objetos o partes del cuerpo por alguna de las dos primeras vías, seráreprimido con pena privativa de libertad no menor de seis ni mayor de ocho años (…)”, co po przetłumaczeniu na język polski brzmi: „Kto przemocą lub poważną groźbą zmusza osobę do odbycia stosunku waginalnego, analnego lub oralnego lub dopuszcza się innych analogicznych aktów wprowadzając obiekty lub części ciała w jeden z dwóch pierwszych sposobów podlega karze pozbawienia wolności na nie mniej niż sześć i nie więcej niż osiem lat (…)”.
13. Z kolei zgodnie z art. 176 peruwiańskiego K.k.: „El que sin propósito de tener acceso carnal regulado por el artículo 170°, con violencia o grave amenaza, realiza sobre una persona u obliga a ésta a efectuar sobre símisma o sobre tercero, tocamientos indebidos en sus partes íntimas o actos libidinosos contrarios al pudor, seráreprimido con pena privativa de libertad no menor de tres ni mayor de cinco añ (…).”, co po przetłumaczeniu na język polski brzmi: „Kto, bez zamiaru odbycia stosunku seksualnego, o którym mowa w art. 170, przemocą lub poważną groźbą doprowadza osobę do poddania się lub wykonania, samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej, niechcianego dotyku w jej intymne części ciała lub lubieżnych aktów sprzecznych z moralnością, podlega karze pozbawienia wolności na nie mniej niż trzy i nie więcej niż pięć lat (…).”.
14. Z powyższego wynika, iż zgwałcenie, w obu typach podstawowych znanych polskiemu K.k., jest przestępstwem także na gruncie peruwiańskiego K.k., to jest „ustawy obowiązującej w miejscu popełnienia czynu” w rozumieniu art. 111 § 1 K.k.
15. Tym samym należy stwierdzić z całą mocą, iż spełnione są przesłanki odpowiedzialności Filipa Chajzera, Tomasza Karolaka oraz Jakuba Urbańskiego za zarzucane im czyny, których dopuścili się poza granicami Polski.

[1]Tego dnia podano do publicznej wiadomości informację o rozpoczęciu realizacji programu: https://www.telemagazyn.pl/artykuly/azja-express-3-uczestnicy-pojechali-do-ameryki-poludniowej-kto-wystapi-w-ameryka-express-lista-uczestnikow-64436.html

[2]Tego dnia podano do publicznej wiadomości informację o zakończeniu realizacji programu: https://www.msn.com/pl-pl/rozrywka/tv/zako%C5%84czy%C5%82y-si%C4%99-zdj%C4%99cia-do-ameryka-express-i-wszystko-ju%C5%BC-jasne-mamy-zdj%C4%99cia-wszystkich-par/ar-AAynVIa

[3]Zobacz: https://amerykaexpress.tvn.pl/odcinki-online/ameryka-express,3604

[4]Zobacz: https://kobieta.wp.pl/pupilek-polskich-cioc-pokazuje-jak-zmusic-nieznajome-kobiety-do-pocalunku-w-ameryka-express-znowu-zenujaco-6314715390736513a

[5]Zobacz: https://kobieta.wp.pl/filip-chajzer-zarzucil-mi-klamstwo-zeby-przekonac-sie-kto-nagina-fakty-wystarczy-obejrzec-program-6315079769962113a

[6]J. Warylewski „Zgwałcenie – zagadnienia definicyjne” w: L. Mazowiecka (red.) „Zgwałcenie. Definicja, reakcja, wsparcie dla ofiar”, Wolters Kluwer, Warszawa 2017 r., s. 27-28.