Zmiany obecnie obowiązującej definicji przestępstwa zgwałcenia, przywrócenia edukacji antydyskryminacyjnej w szkołach, ze szczególnym naciskiem na zwalczanie szkodliwych stereotypów płciowych i przemocy ze względu na płeć oraz skutecznych mechanizmów izolacji sprawców przemocy domowej – tego m.in. domaga się Amnesty International po przeprowadzeniu analizy wybranych problemów dotyczących wdrożenia Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej w Polsce.
Celem analizy było wskazanie głównych problemów z wdrożeniem Konwencji w Polsce. Zwraca ona uwagę na wybrane kwestie, takie jak brak definicji przemocy ekonomicznej w polskim ustawodawstwie, problem z obecnie obwiązującą definicją przestępstwa zgwałcenia oraz z efektywną izolacją sprawców przemocy domowej od osób doświadczających przemocy.
W raporcie podkreśla się , że Konwencja Stambulska w sposób kompleksowy określa kwestię pomocy dla osób doświadczających przemocy, ścigania i karania sprawców, a także działania profilaktyczne i edukacyjne. Jest ważnym instrumentem międzynarodowym, tworzącym ramy prawne dla zapobiegania przemocy, ochrony pokrzywdzonych i karania sprawców. „Pełna implementacja Konwencji pozwoliłaby na skuteczniejsze zwalczanie zjawiska przemocy wobec kobiet, w tym przemocy domowej. Profilaktyka i zwalczanie przemocy powinno być priorytetem dla wszystkich instytucji państwowych, a Polska przystępując do Konwencji oświadczyła, że będzie stosować ją zgodnie z zasadami i przepisami Konstytucji.”
W raporcie przeczytamy także, że „specjaliści pomagający ofiarom, przedstawiciele instytucji i organizacji przeciwdziałających przemocy w Polsce zwracają uwagę, że pełna implementacja Konwencji uzupełniłaby luki w systemie, na które od dawna wskazują. Konwencja z jednej strony daje konkretne wytyczne dotyczące budowy systemu przeciwdziałania przemocy, z drugiej wskazuje na pewien kontekst i przyczyny zjawiska przemocy domowej i przemocy wobec kobiet. Dostrzega ona strukturalny charakter zjawiska przemocy oraz wiąże go z historycznie uwarunkowaną nierównością kobiet i mężczyzn. Szczególną uwagę zwraca na stereotypy i uprzedzenia oraz nierówne traktowanie kobiet w różnych sferach życia, które wpływają na skalę zjawiska przemocy wobec kobiet i stanowią źródło naruszenia ich praw. Konwencja uznaje, że brak równości jest zarówno przyczyną, jak i skutkiem przemocy wobec kobiet. Przemoc jest bowiem także przeszkodą w zapewnieniu równości kobiet i mężczyzn.”
Dlatego AI rekomenduje m.in.:
- dokonać nowelizacji artykułu 115 i 207 Kodeksu Karnego w celu rozszerzenia zakresu przestępstwa znęcania się o seksualny i ekonomiczny aspekt przemocy,
- dokonać nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w celu rozszerzenia definicji przemocy o aspekt ekonomiczny,
- dokonać nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w celu rozszerzenia przepisu dotyczącego cywilnego nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym o zakaz kontaktów i zbliżania się do osoby pokrzywdzonej oraz obowiązek wydania orzeczenia w terminie najpóźniej do 48 godzin,
- zmienić obecnie obowiązującą definicję przestępstwa zgwałcenia zgodnie ze standardem Konwencji, tak by opierała się na braku świadomej i dobrowolnej zgody osoby doświadczającej przemocy i nie ograniczała się do aktów popełnianych z użyciem siły, groźby lub podstępu przy stawianiu oporu przez ofiarę,
- zapewnić bezpieczeństwo osobom doświadczającym przemocy domowej poprzez nadanie Policji uprawnienia do wydania natychmiastowego nakazu opuszczenia domu, zakazu kontaktowania się i zbliżania do osób pokrzywdzonych w wyniku przemocy na odpowiedni okres poprzez dodanie stosownego przepisu do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej lub zmianę ustawy o Policji, jak również wprowadzenie sankcji za naruszenie nakazu opuszczenia domu oraz zakazu zbliżania się i kontaktowania z osobą pokrzywdzoną.
Ponadto w rekomendacjach znajdziemy także postulat, by przywrócić edukację antydyskryminacyjną w szkołach, ze szczególnym naciskiem na zwalczanie szkodliwych stereotypów płciowych i przemocy ze względu na płeć, w tym ekonomicznej oraz zapewnić, że program przedmiotu „Wychowanie do życia w rodzinie” obejmuje tę tematykę.
Jednak tych rekomendacji nie da się zrealizować, jeśli nie będzie organu odpowiedzialnego za to. Dlatego Amnesty International domaga się również jasnego zdefiniowania zakresu odpowiedzialności poszczególnych resortów w obszarze implementacji i realizacji postanowień Konwencji oraz wyznaczenie urzędu koordynującego uwagę,
Cały raport do pobrania TUTAJ
