„Adwokatka” – ależ to śmieszne i niepoważne – twierdzą niektórzy/re, bo to przecież rodzaj teczki. A „adwokat”? Toż to likier z jajami! – odpowiadamy.
„Pilotka” – to przecież nazwa czapki, naśmiewają się inne/inni. Dlaczego jednak nie śmieją się z „pilota”, choć to przecież także urządzenie do obsługi m.in. telewizora?
Feminatywa, czyli żeński rodzaj gramatyczny, wciąż wzbudzi u wielu osób protesty, sprzeciwy i śmiech. W dyskusjach często pojawiają się bardzo emocjonalne i ocenne wpisy. Tymczasem do I wojny światowej tworzenie żeńskich form nazw zawodów, tytułów i stanowisk było powszechnie obowiązującą normą.
Zenon Klemensiewicz, znany językoznawca, pisał tak: „W miarę przypuszczania kobiet do studiów uniwersyteckich może będziemy musieli stworzyć jeszcze magisterkę (farmacji), a może i adwokatkę, i nie cofniemy się przed tym, czego różnica płci wymaga od logiki językowej”.
Poradnik Językowy ,1901 r.
Stosowanie feminatywów nie tylko było powszechne, złamanie tych zasad było oprotestowywane:
Protest czytelników i czytelniczek „Poradnika Językowego” z roku 1904
przeciwko nazywaniu kobiety doktorem, a nie doktorką (rocznik IV, numer 1)
W miarę postępującego równouprawnienia płci, kobiety sięgały po nowe funkcje i stanowiska, zaczęły uzyskiwać tytuły naukowe, weszły w dziedziny życia zarezerwowane dotychczas dla mężczyzn. Terminologia obowiązująca w tych dziedzinach była dostosowana do płci osób tradycyjnie z nimi związanych, czyli mężczyzn, stąd brakowało żeńskich form nazw zawodów, tytułów i stanowisk.
A współcześnie?
Rada Języka Polskiego wypowiedziała się o żeńskich końcówkach i nazwach zawodów w marcu 2012 roku. W oświadczeniu Rady czytamy:
„Formy żeńskie nazw zawodów i tytułów są systemowo dopuszczalne. Jeżeli przy większości nazw zawodów i tytułów nie są one dotąd powszechnie używane, to dlatego, że budzą negatywne reakcje większości osób mówiących po polsku. To, oczywiście, można zmienić, jeśli przekona się społeczeństwo, że formy żeńskie wspomnianych nazw są potrzebne, a ich używanie będzie świadczyć o równouprawnieniu kobiet w zakresie wykonywania zawodów i piastowania funkcji”.
A profesor Jan Miodek powiedział: „My, jak zwykle, megalomańscy i zakompleksieni jednocześnie, uwikłani w niuanse hierarchiczności, godności i tym podobne bzdury, zabrnęliśmy w ślepy zaułek niekonsekwencji i subiektywnych odczuć. Rozmawiająca ze mną matematyczka chce być nauczycielem matematyki (broń Boże nauczycielką!), jej koleżanka przedstawia mi się jako biolożka. Jakaś pani grzmi na psycholożkę i socjolożkę, za to nie ma zastrzeżeń do profesorki i polonistki”.
„Gazeta Wyborcza”, 24.09.2010
Dlatego „Ważne Słowa” – kalendarz Feminoteki na 2019 to próba popularyzacji żeńskich form. Ponieważ to, co piszemy i sposób, w jaki mówimy, nie tylko opisuje, ale również współtworzy ludzi i miejsca, w których oni żyją. Utrwalone w języku na przestrzeni wieków stereotypy na długo pozostają w zbiorowej świadomości.
W kalendarzu znajdziecie dwanaście żeńskich form różnych zawodów – adwokatkę czy pilotkę, ale również nurkinię, burmistrzynię, graficzkę, bokserkę i korektorkę. W większości przypadków zestawiłyśmy je z formami męskimi, by pokazać, że i one mogłyby być śmieszne, a jednak nie są z taką ochotą wydrwiwane, jak żeńskie.
Znajdziecie tam także jedną męską formę zawodu, utworzoną od profesji wykonywanej w znakomitej większości przez kobiety. Jaki to zawód? Zajrzyjcie do naszego kalendarza!
Tegoroczny kalendarz to także powrót do naszego pierwszego wydania z 2005 roku. Jego pomysłodawczynią i realizatorką była Agnieszka Kraska, która teraz dała nam zielone światło, by skorzystać z jej pomysłu po 13 latach i znów poruszyć ten temat, bo żeńskie formy są dla nas niezwykle ważne, a wciąż, jak obserwujemy w różnych dyskusjach, ośmieszane, a ich używanie podważane. „Ważne Słowa” w nowej formule zrobiła dla nas Teresa Oleszczuk. Zachęcamy do kupowania i używania żeńskich form! Niech żeńska forma brzmi dumnie!
Kalendarz można zamawiać w KSIĘGARNI FEMINOTEKI w przedsprzedaży TANIEJ
