TELEFON DLA KOBIET DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY

Телефон для жінок, які зазнають насильства

CZYNNY PONIEDZIAŁEK-PIĄTEK
OD 11.00 DO 19.00

Активний з понеділка по п’ятницю з 14:00 до 19:00

Szukaj
Close this search box.

Minister sprawiedliwości zgadza się z RPO: trzeba zmienić przepisy o przesłuchaniu ofiar gwałtu

Ministerstwo widzi potrzebę uregulowania sprawy rozporządzeniem, tak by wiadomo było, jaki może być najdłuższy termin na przesłuchanie ofiary. „Zgodzić się należy z przedstawionym w piśmie [RPO] stanowiskiem, iż niejednorodna praktyka w poszczególnych jednostkach skutkuje zbyt długim czasem, jaki upływa między złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, a przesłuchaniem pokrzywdzonego przez sąd. W skrajnych przypadkach może chodzić o okres nawet 3 miesięcy, co nie pozwala na uznanie, iż ofiara przestępstw unika powtórnej wiktymizacji” – pisze wiceminister Łukasz Plebiak.

W marcu Rzecznik Praw Obywatelskich opublikował wynik badań, pokazujących, jak w praktyce działają przepisy, które wprowadzono po to, by przesłuchiwać osoby pokrzywdzone w takich sprawach ze szczególnym poszanowaniem ich praw. Chodzi o realizację art. 185c  kodeksu postępowania karnego, na mocy którego prawodawca w sposób szczególny uregulował tryb przesłuchania świadka pokrzywdzonego przestępstwami zgwałcenia i wymuszenie czynności seksualnej (art. 197 k.k.), seksualnego wykorzystania niepoczytalności lub bezradności (art. 198 k.k.) oraz seksualnego wykorzystania zależności (art. 199 k.k.).

Przesłuchanie pokrzywdzonych w takiej sytuacji sąd ma przeprowadzać na posiedzeniu, w którym mają prawo wziąć udział prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego. To unormowanie jest wyrazem dbałości o stan psychiczny świadka pokrzywdzonego. Przesłuchanie powinno być przeprowadzone w taki sposób, by ograniczyć do minimum wtórną wiktymizację.

Jak zauważył RPO, intencja prawodawcy była oczywista i słuszna, ale może ona zostać zrealizowana jedynie wówczas, gdy przesłuchanie pokrzywdzonego nastąpi niezwłocznie po złożenie przezeń zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich powodem tego  stanu rzeczy może być niewystarczająca komunikacja sądów z prokuraturami, nieprawidłowości w organizacji pracy sądów, ewentualnie to, że podejmujący decyzje o terminie przesłuchań nie rozumieją wagi przesłuchania ofiary gwałtu. Efekt jest taki, że od momentu zawiadomienia do czasu posiedzenia sądowego mija nawet ponad 90 dni.

– Rzeczywiście powyższa kwestia wymaga uregulowania w drodze zgłoszenia stosownej inicjatywy legislacyjnej – odpowiada resort sprawiedliwości.

Co trzeba doprecyzować?

Obecnie obowiązujące przepisy art. 185 c § 1 – 4 k.p.k. nie wskazują na termin, w jakim miałoby odbyć się przesłuchanie. Kwestii tej nie określają również w sposób szczególny przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. 2015 poz. 2316).

Zgodnie z § 2 regulaminu sprawy w postępowaniu przygotowawczym, w których przesłuchanie świadka odbywa się przez sąd na podstawie art. 185a-185c należą do kategorii „pilnych”.

Z kolei § 56 ust. 1 regulaminu stanowi, iż sprawy powinny być rozpoznawane według kolejności ich wpływu, chyba, że przepisy szczególne określają termin do ich rozpoznania lub zachodzi inna uzasadniona przyczyna zmiany tej kolejności wynikająca z organizacji pracy sądu. Wyjątek dotyczy spraw „pilnych”, które na terminy rozpraw lub posiedzeń należy kierować poza wskazaną wyżej kolejnością (§ 56 ust. 2).

Tym samym rozważyć należy uściślenie tej kwestii zapewne w drodze zmiany regulaminu – jedną z wstępnych propozycji mogłoby się stać dookreślenie terminu wyznaczania posiedzenia np. „posiedzenie wyznacza się niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu ….. dni od wpływu wniosku”.

Na jakim etapie są prace?

Oznaczenie górnej granicy (do przeanalizowania w drodze szczegółowych konsultacji) związane jest z kwestiami organizacyjnymi. Nie zawsze, szczególnie w mniejszych ośrodkach, istnieje możliwość zapewnienia warunków  formalnych do przesłuchania (psycholog, itd.).

Dodatkowo zwrócono się o analizę pisma do Departamentu Legislacyjnego MS celem zajęcia stanowiska, co do ewentualnej konieczności wystąpienia z inicjatywą formalnego uregulowania tej kwestii. Departament Legislacyjny zgodził się z sugestią Departamentu Sądów. Organizacji i Analiz Wymiaru Sprawiedliwości co do potrzeby wdrożenia prac legislacyjnych, jak też z tym, że kwestię tę można uregulować na poziomie aktu wykonawczego – różnice mają charakter techniczny związany z dookreśleniem czasu na wykonanie czynności procesowej.

W tej sytuacji dokumentacja, oparta o Pańskie stanowisko, zostanie przekazana Departamentowi Legislacyjnemu Ministerstwa Sprawiedliwości celem wdrożenia stosownych procedur legislacyjnych – pisze minister Plebiak.

Źródło: Strona Rzecznika Praw Obywatelskichrpo_logo_poziomo_z_orlem4

RPO pisze do MRPiPS w sprawie izolacji sprawcy od ofiary przemocy

Rzecznik Praw Obywatelskich w liście do Elżbiety Rafalska, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zwraca uwagę na kwestię dostosowania polskiego  dotyczącego izolacji sprawcy od ofiary przemocy do wymogów ratyfikowanej przez Polskę Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.

Zgodnie z postanowieniami Konwencji państwa powinny przyjąć konieczne środki umożliwiające właściwym władzom nakazanie sprawcy przemocy domowej, w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia, opuszczenia miejsca zamieszkania ofiary lub osoby zagrożonej, na odpowiedni okres oraz zakazania sprawcy wchodzenia do lokalu zajmowanego przez ofiarę lub osobę zagrożoną lub kontaktowania się z nią.

Obowiązujące ustawodawstwo przewiduje szereg środków umożliwiających izolację sprawcy przemocy domowej od ofiary, jednak nie są one wystarczające i wymagają odpowiedniego uzupełnienia.

Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o przekazanie informacji, czy Zespół monitorujący do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, kierowany przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przygotowuje obecnie propozycje zmian przepisów, które umożliwią odpowiednim organom nakazanie sprawcom przemocy domowej opuszczenie miejsca zamieszkania ofiary w trybie uwzględniającym standardy ochrony praw człowieka wynikające z Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.

Cały list

Rzeczniczka Praw Obywatelskich pozytywnie o programie „Równościowe przedszkole”

Prof. Irena Lipowicz, Rzeczniczka Praw Obywatelskich, skierowała do Ministry Edukacji Narodowej wystąpienie, w którym pozytywnie opiniuje program „Równościowe przedszkole. Jak uczynić wychowanie przedszkolne wrażliwym na płeć”. Skierowany do nauczycielek i nauczycieli program autorstwa Joanny Piotrowskiej, Anny Dzierzgowskiej i Ewy Rutkowskiej, był krytykowany przez konserwatywne media za to, że promuje wychowanie dzieci bez dyskryminacji ze względu na płeć.

Irena Lipowicz

Najważniejsze punkty wystąpienia RPO do Ministry Edukacji Narodowej Joanny Kluzik-Rostkowskiej:

  • Konstytucja nie gwarantuje rodzicom prawa do przekazywania dzieciom w przedszkolach i szkołach treści dyskryminujących dzieci ze względu na płeć;
  • Art. 33 Konstytucji gwarantuje równość praw kobiet i mężczyzn w życiu rodzinnym, społecznym, politycznym i gospodarczym;
  • W praktyce równość płci często nie jest przestrzegana;
  • Edukacja równościowa to wymóg nałożony na państwo polskie przez prawo krajowe i międzynarodowe;
  • Zgodnie z rozporządzeniem MEN z 27 sierpnia 2012 r. dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej powinno dowiedzieć się, że wszyscy ludzie mają równe prawa (pkt. 15);
  • Program „Równościowe przedszkole” jest zgodny z podstawą programową.

Przeczytaj całe wystąpienie RPO do MEN (30.04.2014).