NATALIA LL. Secretum et Tremor
Otwarcie wystawy: piątek 23 stycznia 2015, godz. 18.00
Wystawa trwa do 19 kwietnia 2015
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski inauguruje 2015 rok monumentalną wystawą jednej z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych artystek, Natalii LL, legendy polskiej sztuki współczesnej.
Autorka i kuratorka: Ewa Toniak
Współpraca: Romuald Demidenko
Scenografia wystawy: Małgorzata Szczęśniak
Współpraca: Łukasz Kwietniewski
Projekt graficzny: Błażej Pindor
Wystawa „Secretum et Tremor” („Tajemnica i drżenie”) zderza ze sobą twórczość artystki z lat 60., śmiało eksplorującej wątki erotyczne czy kobiecej podmiotowości, z pracami współczesnymi. Atmosferę buduje wyjątkowa aranżacja przestrzeni autorstwa Małgorzaty Szczęśniak, światowej sławy scenografki współtworzącej Nowy Teatr w Warszawie.
Ekspozycję otwiera ikoniczny dla twórczości Natalii LL cykl fotografii „Sztuka konsumpcyjna” z 1972 roku, przedstawiający modelkę – atrakcyjną, młodą dziewczynę – zajętą pochłanianiem banana. Kolejne etapy tej czynności rejestruje aparat fotograficzny. Praca najczęściej interpretowana była w kontekście kobiecej zmysłowej przyjemności, ale też ironicznej aluzji do sztuki pornograficznej i tytułowej konsumpcji, co wobec deficytu dóbr wszelkich w epoce realnego socjalizmu było odbierane jako krytyka. Banany, ulubiony rekwizyt Natalii LL, w PRL były towarem powszechnie pożądanym, lecz trudno dostępnym.
W najnowszych pracach artystka wciela się w mitycznych wojowników – Odyna i Brunhildę, najpiękniejszą z walkirii. Bóstwa w inscenizacji Natalii LL nie budzą jednak grozy. Odyn sfotografowany na tle zielonego żywopłotu, w różowym boa i różowej peruce, zamiast tronu ma plastikowe krzesło ogrodowe z supermarketu, na dosyć pulchnych ramionach – różowe skrzydełka. Spogląda na nas spod uchylonej maski. W uśmiechniętej twarzy w słonecznych okularach rozpoznajemy Natalię LL. Jej rysy odnajdujemy też w masce pośmiertnej o uszminkowanych ustach, którą ten władca doczesnego i beztroskiego świata przykrywa twarz na kolejnym zdjęciu. Mitologiczne bóstwo, pochwycone przez wyobraźnię pop, przed obiektywem aparatu teatralizuje swoją ziemską obecność, pozując jak do pośmiertnej fotografii. „Secretum et Tremor” jest także filozoficzną refleksją o przemijaniu, o kruchości ciała i poczuciu zagrożenia, do czego odnosi się inspirowany wydarzeniami z 11 września 2001 cykl „Ptaki wolności”.
Wystawie towarzyszy obszerny katalog i przewodnik po wystawie. Na program składają się prezentacje filmów i wykłady poświęcone różnorodnym aspektom twórczości Natalii LL, m.in. performans, kontekst sztuki Wrocławia lat 70. czy Europy Środkowo-Wschodniej.
https://www.facebook.com/events/617193191758204
***
Natalia LL, właśc. Natalia Lach-Lachowicz (ur. w 1937), działa w takich obszarach sztuki jak fotografia, performans, film eksperymentalny, wideo, instalacja, rzeźba, grafika, malarstwo. W latach 1957–1963 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W latach 1970-1981 wraz z Andrzejem Lachowiczem, Zbigniewem Dłubakiem i Antonim Dzieduszyckim założyła i prowadziła galerię Permafo we Wrocławiu, propagującą artystyczny fotomedializm oraz ideę fotografii permanentnej. Nazwa galerii była rodzajem manifestu artystycznego – wywodząc ją od słów „permanentna formalizacja”, artystka pisała w 1972: „Sztuka realizuje się w każdym momencie rzeczywistości, każdy fakt, każda sekunda jest dla człowieka jedyna i nigdy niepowtarzalna. Dlatego zapisuję wydarzenia zwykłe i trywialne, jak jedzenie, sen, kopulację, odpoczynek, wypowiadanie”. Od 1975 brała udział w wystawach ruchu feministycznego na Zachodzie. Stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku (1977), Verein Kulturkontakte w Wiedniu (1991), Pro Helvetia (1994). W latach 2004-2013 wykładowca w Akademii Sztuk Pięknych (obecnie Uniwersytet Artystyczny) w Poznaniu. W 2007 została odznaczona Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis, w 2012 otrzymała Nagrodę im. Katarzyny Kobro. Prace artystki są w kolekcjach m.in. Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowego w Gdańsku-Oliwie, Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Frauen Museum w Bonn, Museum of Modern Art w Ljubljanie, Ludwig Museum w Kolonii, Musée National d’Art Moderne Centre Pompidou w Paryżu, International Center of Photography w Nowym Jorku. W 2015 roku Natalia LL weźmie udział w ważnych wystawach międzynarodowych „My Body is the Event. Vienna Actionism and International Performance” w MUMOK Museum of Modern Art, Wiedeń (27.02-15.08.2015), „International Pop” w Walker Art Center, Minneapolis (11.04-6.09.15), prezentowanej później w Museum of Art w Dallas i w Philadelphia Museum of Art w Filadelfii oraz „The World Goes Pop” w Tate Modern w Londynie (17.09.15-24.01.16).
Dr Ewa Toniak, historyczka i krytyczka sztuki, wykładowczyni akademicka i niezależna kuratorka; zajmuje się problematyką pamięci w przestrzeni publicznej, współczesnymi narracjami o PRL i obecnością kobiet w kulturze. Autorka książki „Olbrzymki. Kobiety i socrealizm” (Wydawnictwo Ha!art, 2008) i wystaw „Alina Ślesińska (1926-1984)” (2007), „Trzy kobiety: Maria Pinińska-Bereś, Natalia Lach-Lachowicz, Ewa Partum” (2011), „Wolny strzelec” (2013) w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki oraz „Moore and Auschwitz” w Tate Britain (2010). Redaktorka naukowa tomu „Kobiety i sztuka około 1960 roku” (Wydawnictwo Neriton, 2010). Pracuje nad książką o relacjach ekonomii i sztuki. Członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków sztuki AICA. Mieszka w Warszawie.
Małgorzata Szczęśniak, scenografka (dyplom na Wydziale Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Jerzego Skarżyńskiego, 1984). Autorka języka wizualnego – przestrzeni i kostiumów – w przedstawieniach teatralnych i operowych Krzysztofa Warlikowskiego, współtwórczyni poetyki jego teatru. Wspólnie z Warlikowskim zrealizowała ponad czterdzieści przedstawień teatralnych i kilkadziesiąt operowych na najbardziej prestiżowych scenach w Polsce i za granicą – m.in. w Hamburgu, Stuttgarcie, Bonn, Mediolanie, Hanowerze, Zagrzebiu, Tel Awiwie, Paryżu, Brukseli, Madrycie i Londynie. Francuski Związek Krytyków Teatralnych, Muzycznych i Tańca przyznał jej nagrodę za najlepszą scenografię w sezonie 2009/2010 za spektakl „(A)pollonia”. Od 2008 roku współtworzy Nowy Teatr w Warszawie.
