Kiedy występuje obowiązek zgłoszenia gwałtu? Jak wygląda składanie zawiadomienia i zeznań? Jakie prawa przysługują osobie pokrzywdzonej na SOR, komisariacie i sądzie? Na te i inne pytania odpowiada psychotraumatolożka Katarzyna Nowakowska

Osoba pokrzywdzona przestępstwem seksualnym ma prawo i powinna zdecydować o zgłaszaniu zdarzenia organom ścigania, kierując się wyłącznie swoim dobrem i tym, z czym będzie się czuła najlepiej. Nikt nie ma prawa nas w tej kwestii do niczego zmuszać, namawiać, ani decydować za nas. Decydujemy same, bo to my będziemy ponosić konsekwencje decyzji.

Prawny obowiązek zgłaszania

Osoba poszkodowana nigdy nie ma obowiązku zgłaszania zgwałcenia. Polskie prawo wyróżnia dwa typy przestępstwa zgwałcenia: podstawowy i kwalifikowany. W przypadku tych pierwszych obowiązek zgłoszenia ma charakter społeczny, czyli nie wiąże się z żadną sankcją. Osoba, która jest związana tajemnicą zawodową, np. lekarka albo psycholog, nie mają prawa tej tajemnicy złamać.

Jeśli chodzi o zgwałcenia kwalifikowane, ich niezgłoszenie przez pozostałe osoby jest karalne. Dotyczy to np. gwałtów zbiorowych, z użyciem broni, ze szczególnym okrucieństwem, na dzieciach, albo zakończone śmiercią osoby poszkodowanej.

Jak wygląda proces zgłaszania gwałtu

Jeżeli osoba zdecyduje się zgłosić zdarzenie, a nadal jest możliwość zebrania dowodów biologicznych, najlepiej zgłosić się na szpitalny oddział ratunkowy. Warto wiedzieć, że większość szpitali po otrzymaniu zgłoszenia, że doszło do gwałtu, wzywa na oddział policję z tak zwanym pakietem kryminalistycznym, bez względu na wolę osoby poszkodowanej. Jest to niezgodne z prawem, ale dzieje się w praktyce.  Więcej o prawach pacjenckich.

Policja ma prawo wyłącznie przyjąć zgłoszenie, czyli zebrać podstawowe informacje, ale już nie szczegółowo przesłuchiwać osoby pokrzywdzonej. Przesłuchanie powinno się odbywać jednokrotnie w tak zwanym bezpiecznym albo niebieskim pokoju, w obecności wyłącznie sędziego/sędzi i biegłej psycholożki/biegłego psychologa, ewentualnie osoby towarzyszącej poszkodowanej.  Jeżeli od zdarzenia minął dłuższy czas i nie ma już możliwości zebrania dowodów biologicznych, najlepiej zgłosić zdarzenie bezpośrednio w prokuraturze, na piśmie.

Pobierz wzór zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa

Posłuchaj nagrania, w którym psychotraumatolożka Katarzyna Nowakowska szczegółowo opowiada o prawach poszkodowanych i funkcjonowaniu systemu.

Materiał powstał w ramach projektu „To nie Twoja wina! Stop przemocy wobec kobiet” współfinansowanego ze środków m. st. Warszawy.

Pomoc Feminoteki

Feminoteka prowadzi pierwszy w Polsce punkt pomocy po gwałcie.  „Femka” to szczególne, bezpieczne miejsce, w którym każda kobieta po doświadczeniu gwałtu może otrzymać profesjonalną i bezpłatną pomoc: prawną, psychologiczną, terapeutyczną, medyczną, socjalną czy asystę np. przy zgłaszaniu przestępstwa policji. Aby skorzystać z naszego wsparcia zadzwoń na 888 88 33 88, czynne od poniedziałku do piątku od 11 do 19.  Możesz też napisać e-mail na adres [email protected].