NOMADKA to projekt performatywny o kobietach i ich wewnętrznej oraz zewnętrznej emigracji. Osią projektu są historie kobiet, które jak nomadowie, przeżyły większość swojego życia w ruchu i swoistym odosobnieniu, bez stałego miejsca zamieszkania, bez poczucia zakorzenienia. Odkrywając przed światem trudną prawdę o sobie, kobiety te odzyskują swoją godność i rodzą się na nowo. Celem projektu jest podjęcie dyskusji na temat wygnania oraz zwrócenie uwagi na niezwykłe bogactwo kryjące się w tym, co potocznie określa się mianem „inności” i co często ulega stygmatyzacji. NOMADKA mówi o powrocie do siebie i do świata. Na poziomie teoretycznym, projekt odnosi się również do koncepcji płynności ludzkiej tożsamości sformułowanej przez Rosi Braidotti (koncepcja „nomadycznego podmiotu”).
Z recenzji:
„(…) Oto przypowieść polsko-norweska o wędrujących kobietach (…). „Nomadka” to udany i czytelny projekt zbudowany z wielu elementów, które jednak nie zaciemniają obrazu, tylko go nasycają i pozycjonują. To artystyczno-badawczy projekt, niemal laboratorium, po którym błąkają się kobiety. (…) Konsekwencja metody, obrazu i rytmu w spektaklu sytuuje go wysoko w propozycjach offowych. Pastuszak ambitnie podeszła do narracji, wprowadzając na scenę osiem bohaterek, dała jednak czas widzowi na „pacyfikację” przestrzeni, na oswojenie się z czasem scenicznym.”
Katarzyna Wysocka, port kultury.pl, 14.12.2012
Wokół spektaklu „NOMADKA” – dr Katarzyna Pastuszak (Teatr Amareya):
Spektakl „NOMADKA”, który zostanie zaprezentowany 5 lipca na festiwalu IDTF w Theatre X w Tokio i 27 września w Taseralik – Sisimiut Cultural Centre na Grenlandii jest rozszerzoną wersją spektaklu, który miał swoją premierę w 2012 roku w Gdańsku i został zrealizowany w ramach Stypendium Kulturalnego Miasta Gdańsk.
Spektakl „NOMADKA” powstał dzięki współpracy, którą nawiązałam w 2011 roku z Louise Fontain – grenlandzko-norweską storytellerką i performerką.
Louise Fontain poznałam na dalekiej Północy Skandynawii. W niewielkiej miejscowości Hattfjälldal, na trawie przed domem Hege Dalen – kuratorki festiwalu Villkvinneseminar, Louise Fontain w prosty i do bólu prawdziwy sposób opowiadała historię swojego życia. Była tylko ona, otaczająca nas przyroda Północy. Jej rekwizytem był drewniany stół, na którym leżały ryby i trzy tradycyjne grenlandzkie noże ulo. Czyszcząc ryby, Louise Fontain opowiadała o przeżyciu, które zmieniło jej życie i wpłynęło na to, że stała się wieczną nomadą. Jako dziecko, wraz z tysiącami innych dzieci, Louise została deportowana z Grenlandii do Danii. Był to element duńskiego projektu rządowego, mającego na celu re-edukację młodych Grenlandczyków, aby stali się „prawdziwymi” Duńczykami.
W efekcie splotu wydarzeń, Louise Fontain przez wiele lat żyła na wygnaniu. Nie wróciła do Grenlandii po roku, jak inne dzieci, ale po wielu latach. Zapomniała swój rodzimy język i straciła kontakt ze swoją rodziną. Po wielu latach powróciła na Grenlandię i zaczęła odbudowywać utracone więzi.
Pamiętam tamten dzień w Hattfjälldal bardzo dobrze. Za pomocą kilku gestów i słów Louise Fontain przywołała utracony krajobraz i doświadczenie utraty korzeni. Taki był początek pracy nad spektaklem „NOMADKA”, który stworzyłyśmy wspólnie z Louise i z artystkami z Gdańska.
Oprócz Louise Fontain do spektaklu zaprosiłam kobiety-artystki działające na styku różnych dyscyplin. W spektaklu „NOMADKA”, wszystkie one opowiadają fragmenty swoich własnych historii, zabierając widza w podróż poza granice codziennego doświadczenia. Mamy więc aktorę Teatru Wybrzeże – Dorotę Androsz, dwie tancerki Teatru Amareya – Aleksandrę Śliwińską i Agnieszkę Kamińską, a także znaną z buntowniczej postawy artystycznej performerkę – Annę Kalwajtys i 7-letnią Nel Melon, odgrywającą rolę małej Louise Fontain, a także Barbarę Szamotulską – choreoterapeutkę, która przeżyła złamanie kręgosłupa i wokół tego zdarzenia zbudowała swoją postać. W najnowszej – rozszerzonej wersji spektaklu pojawiła się także muzyk/kompozytor – Joanna Duda, której ambitne i wielowymiarowe kompozycje w znaczący sposób wpłynęły na poziom całości spektaklu.
Nie zależało nam na odtwarzaniu historii Louise Fontain, ani na komponowaniu linearnej opowieści każdej z kobiet. Założeniem pracy nad spektaklem „NOMADKA” było stworzenie wielowarstwowej narracji wizualnej i zbudowanie obrazów scenicznych, które w niebanalny sposób rezonują z indywidualnymi historiami kobiet występujących w „NOMADCE”. W warstwie ruchowej, tekstowej, muzycznej, wizualnej „NOMADKA” to polifonia kobiecych głosów, które nie zawsze można zrozumieć i które często przez swoją „inność” pozostają zagłuszone i/lub nieusłyszane.
Podczas pracy nad spektaklem Louise Fontain wielokrotnie wspominała swoje doświadczenie jakim było poczucie swoistego językowego wykluczenia, czy też wykluczenia z języka.
Po przesiedleniu do Danii, mała Louise czuła się obco wśród nieznanych jej dźwięków języka duńskiego. Zaś gdy po latach wygnania wróciła na Grenlandię, język, którym mówili jej rodzice, a który sama zapomniała stał się dla niej równie obcą melodią, jak wcześniej język duński. Staraliśmy się przybliżyć widzowi to doświadczenie nie tłumacząc wszystkich fragmentów wypowiadanych przez Louise podczas spektaklu w języku norweskim.
