Kategoria: Świat

Euroarabia to projekt w przestrzeni publicznej autorstwa Julii Curyło i Lizy Sherzai. W połowie października matrioszka ubrana w białą burkę i ustawiona na słowiańskim wieńcu z kwiatów, została ustawiona przed wejściem do Tate Britain oraz w hali głównej Victoria Station. Rzeźba, będąca zapowiedzią projektu, wzbudziła zainteresowanie, zdziwienie i niepokój przechodniów, którzy robili z nią zdjęcia lub omijali z daleka. Stała się intruzem ustawionym w poprzek ich drogi i „obcym”, podobnie jak imigranci, którzy nagle pojawiają się w nowym kraju wzbudzając ciekawość i niepokój lokalnej ludności. Obecnie projekt jest realizowany na terenie Uniwersytetu Sabanci w Stambule.

Sherzai, obecnie mieszkająca w Warszawie, ma korzenie perskie, natomiast rodzina Curyło została przesiedlona do centralnej Polski z kresów, terenów dzisiejszej Białorusi. Motyw migracji jest więc ściśle wpisany w projekt z powodów osobistych i kulturowych oraz poprzez stymulację kontrastów świata „arabskiego” i „europejskiego”, ich historii, tradycji i religii. Te wątki towarzyszą głównemu – sprawie kobiet, ich praw, miejsca i roli w historii i we współczesnym świecie.

Tytuł instalacji został zainspirowany pisarstwem Oriany Fallaci, która szeroko komentowała problem islamizacji Europy i polityczny koncept „Eurabii”. Pierwszym krokiem w stronę tematu był obraz Curyło tak zatytułowany, z którego zrodził się potem pomysł instalacji. Jej zawartość to 15. wielkoformatowych rzeźb z poliuretanu, o wysokości 220 cm i obwodzie 130 cm, wypełnionych powietrzem. To kobiety-matrioszki z czarną burką – jednocześnie niestałe, ulotne, jak i przygniecione swoją materialnością. Każda z matrioszek stoi na plecionym wieńcu, atrybucie tradycyjnie kojarzonym z Europą Wschodnią i nawiązującym do korzeni Curyło w kontraście do perskich korzeni Sherzai. Czarne burki pokrywają słowa w języku perskim oraz angielskim, które oglądane z daleka tworzą delikatne wzory. Z bliska uderzają mocą i prostotą – wolność, prawa człowieka, prawa kobiet, równość.

Oczy Matrioszek należą do Fridy Kahlo, Yoko Ono, Oriany Fallaci, Mariny Abramović, Aliny Szapocznikow, Golshifteh Farahani, Patti Smith, Susan Sontag, Simone de Beauvoir, Tamary Łempickiej, Shirin Neshat, Amelii Earhard, Hannah Arendt i innych inteligentnych, odważnych kobiet, które poprzez ich życie i pracę przyczyniły się do walki ze stereotypowym postrzeganiem kobiet i ich roli w społeczeństwie. Pochodzą z kręgu kulturowego Wschodu i Zachodu a to co je jednoczy, to indywidualizm i brak zgody na ustalone zasady, reguły i role często narzucane kobietom kulturowo, religijnie i społecznie, zarówno w przeszłości jak i dziś.

Forma matrioszki, tradycyjnej rosyjskiej zabawki, to też zabawa ze stereotypem – zdrowej, krzepkiej, wiejskiej dziewczyny z Europy wschodniej, rumianej i uśmiechniętej, ubranej w kwiecisty strój. Matrioszki Curyło i Sherzai w niczym nie przypominają tej beztroskiej i sielskiej postaci – są niepokojące w swojej absurdalnej wielkości i czerni burek, symbolu współczesnego zniewolenia kobiet i wprowadzają w przestrzeń publiczną dyskomfort. Jedynie kolorowe wieńce, żywe spojrzenia i pełne nadziei słowa są znakiem, że burka ciąży i przytłacza, lecz nie odbiera wiary ani determinacji.

Kuratorką projektu jest Ewa Sułek.

Julia Curyło i Liza Sherzai, Euroarabia
Projekt jest realizowany przez Fundację Galerii Miejskiej we Wrocławiu, Uniwersytet Sabanci i FASS Art Gallery w Stambule w ramach roku polskiego w Turcji.