Wymazywanie kobiet (nie uwzględnianie perspektywy płci) w programach przeciwdziałania przemocy prowadzi do tego, że podejmowane działania pomocowe są nie skuteczne, ponieważ nie odpowiadają na konkretne potrzeby osób doświadczających przemocy – to jedna z konkluzji debaty „O przemocy bez stereotypów” w ramach projektu „Antyprzemocowa Sieć Kobiet”, która odbyła się 12 lutego 2016 roku w Krakowie.
Celem spotkania było przedstawienie wyników ogólnopolskiego monitoringu programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie (wojewódzkich, powiatowych i gminnych) z perspektywy płci oraz omówienie ich w kontekście wypracowania rekomendacji na przyszłość.
Spotkanie rozpoczęło się przedstawieniem idei oraz działań zrealizowanych w ramach ogólnopolskiego projektu Antyprzemocowa Sieć Kobiet – ASK, potem przedstawiony został raport z badań programów przeciwdziałania przemocy przez Olgę Glińską z fundacji Machina Fotografika – Partnerkę ASK. Kolejnym punktem spotkania było przedstawienie historii i działań realizowanych od 2013 roku w Krakowie w ramach ogólnoświatowej i ogólnopolskiej akcji Nazywam się Miliard/ One Billion Rising (prelegentka Sylwia „Nikko” Biernacka” z fundacji Machina Fotografika). W panelu eksperckim wzięły udział: Anna Chęć (ekspertka ds. przeciwdziałania przemocy, Fundacja Pozytywnych Zmian), Anna Konopacka (prawniczka), Małgorzata Łojkowska (ekspertka ds. przeciwdziałania przemocy, prawniczka, fundacja Feminoteka), Sylwia „Nikko” Biernacka i Olga Glińska (współautorki monitoringu i organizatorki krakowskiej akcji Nazywam się Miliard, fundacja Machina Fotografika). Spotkanie moderowała Małgorzata Skowrońska z redakcji Gazety Wyborczej.
Podczas panelu, ekspertki rozmawiały o programach przeciwdziałania przemocy w aspekcie między innymi takich pytań jak:
- Po co powstają programy przeciwdziałania przemocy?
- Dlaczego w programach przeciwdziałania przemocy tak ważne jest uwzględnienie perspektywy płci?
- Co powinny zawierać dobrze opracowane programy przeciwdziałania przemocy?
- Dlaczego kobiety – osoby doświadczające przemocy nie zawsze zgłaszają akt przemocy na policję?
Konkluzja: Podczas debaty padły między innymi takie stwierdzenia i postulaty.
- Wymazywanie kobiet (nie uwzględnianie perspektywy płci) w programach przeciwdziałania przemocy prowadzi do tego, że podejmowane działania pomocowe są nie skuteczne ponieważ nie odpowiadają na konkretne potrzeby osób doświadczających przemocy.
- W programach brakuje odpowiednio przeprowadzonej diagnozy uwzględniającej obszar geograficzny oraz wyciągającej wnioski z działań prowadzonych w poprzednich latach.
- W programach brakuje dobrze zaplanowanych działań o charakterze profilaktycznym uwzględniających różne grupy osób: kobiety, mężczyzn, chłopców, dziewczęta, osoby starsze, osoby z niepełnosprawnością w podziale na tereny wiejskie i miejskie.
- Wskazano na konieczność podawania w programach przeciwdziałania przemocy narzędzi do ewaluacji zaplanowanych działań oraz dokładnych informacji na temat jednostek i osób odpowiedzialnych za realizację poszczególnych działań.
- Wskazano, że ewaluacja programów oraz diagnoza obecnej sytuacji to dwa elementy, które zapewniają to, że podejmowane w przyszłości działania będą pomocne dla osób doświadczających przemocy.
- Zwrócono uwagę, na to, że większość programów przeciwdziałania przemocy nie jest konsultowanych.
- Kilkakrotnie przytoczone zostały statystyki mówiące o tym, że to kobiety i dziewczęta częściej doświadczają przemocy.
- Zwrócono uwagę na brak działań skierowanych do sprawców przemocy (najczęściej mężczyz)
- Zwrócono uwagę na nieskuteczność działań jednostek służb publicznych (policja, sąd) co zniechęca kobiety do zgłaszania przemocy na policję. Jako przykład podano m.in. wyroki w zawieszeniu dla gwałcicieli.
- Zwrócono także uwagę na konieczność pisania programów w sposób „projektowy”, czyli z bardzo jasnym określeniem celów, zadań i kompetencji, metod monitoringu i ewaluacji, z podanymi wskaźnikami liczbowymi i danymi jakościowymi, zakresem odpowiedzialności różnych służb i osób oraz precyzyjnego budżetowania działań ze wskazaniem sposobów na pozyskanie brakujących funduszy.
- Jedną z rekomendacji było także wdrożenie programów na krótsze okresy czasu t.j. 1-2 lata, przeprowadzanie konsultacji oraz zapraszanie do pracy nad nimi specjalistek i specjalistów z trzeciego sektora z uwzględnieniem zaniedbanej w tym obszarze grupy jaką są organizacji o charakterze kobiecym i równościowym.
W trakcie sesji pytań i odpowiedzi, która wzbudziła wiele emocji udział wzięły przedstawicielki Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, psycholożki, psychoterapeutki, pracowniczki Ośrodka dla Osób dotkniętych przemocą, członkinie Partii Razem oraz przedstawicielki organizacji pozarządowych.
W ostatniej części spotkania swoje działania przedstawiły organizacje działające w obszarach przeciwdziałania przemocy i dyskryminacji ze względu na płeć: Fundacja Autonomia (Zofia Noworól), Krakowska Manifa (Weronika Śmigielska, Aleksandra Łaniewska, Agata Zaforemska), Stowarzyszenie Strefa Wenus z Milo (Aneta Bilnicka). Po tej części odbyło się spotkanie sieciujące organizacji kobiecych z Krakowa w celu wypracowania wspólnego harmonogramu działań oraz nawiązaniu współpracy.
Podczas debaty odbyło się pierwsze spotkanie sieciujące, po którym zostało zainicjowane powstanie Krakowskiej Sieci Kobiet – Grupa, aby sieciować osoby pracujące w organizacjach kobiecych i równościowych w Krakowie w celu wymiany informacji na temat swoich działań, nawiązania współpracy, planowania wspólnych akcji rzeczniczych i kampanii społecznych w obszarze przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i dziewczyn oraz dyskryminacji ze względu na płeć.
Fot: Flickr – Chris West
Projekt realizowany przez fundację Feminoteka z 15 organizacjami partnerskimi z całej Polski w ramach Programu „Obywatele dla Demokracji” przy wsparciu finansowym Funduszy EOG.